(DYNAMIT
NOBEL AKTIENGESELLSCHAFT)
1. UYGULAMA
P-Ksilen
ve metanolden, oksidasyon ve esterifikasyon reaksiyonlarıyla fiber-kalitede
dimetiltereftalatın (DMT) elde edildiği bir prosestir.
2. PROSESİN TANIMI
P-Ksilen
ve p-metiltoluat karışımı, ağır metal katalizörler eşliğinde hava ile 140-170 0C
ve 4-8 barda oksitlenir; reaksiyonda; p-toluik asit ve monometileter tereftalat
elde edilir. Bu asitler, 250-280 0C sıcaklık ve 20-25 barda, metanolle
esterleşme reaksiyonuna sokularak p-metil toluat ve DMT ye dönüştürülür.
Oksidasyonda çözücüye gereksinin yoktur. Reaksiyonlar aşağıdaki gibi ilerler.
Oksidasyon:
CH3 – C6H4 – CH3 + 3/2
O2 ¾® CH3 – C6H4 - COOH + H2O
CH3OOC – C6H4 – CH3 +
3/2 O2 ¾® CH3OOC – C6H4 - COOH + H2O
Esterifikasyon:
CH3 – C6H4
- COOH + CH3OH ¾® CH3 – C6H4 – COOCH3 +
H2O
CH3OOC – C6H4
– COOH + CH3OH ¾® CH3OOC – C6H4 – COOCH3
+ H2O
Esterifikasyon
reaktörünün tepesinden alınan reaksiyona girmemiş metanol distillenir ve prosese
döndürülür. Dipten çıkan ham ester distillenir. Kolonun tepesinden çıkan
p-metil toluat oksitleyiciye döndürülür; dip akım ikinci bir kolona geçer, ham
DMT ve kalıntılar ayrılır. Ham DMT, metanolde kristallendirilerek
saflaştırılır. Kristaller santrifüjlenir, distillenerek fiber-kalitede DMT elde
edilir; erime noktası 1410C dolayındadır. Ergimiş DMT, ya doğrudan
polikondensasyona gönderilir veya fiber fabrikalarına verilmek üzere uygun
taşıyıcılara yüklenir.
3. YATIRIM, HAM MADDELER VE
YARDIMCI MADDELER
Yatırım
bedelleri, Batı Almanya'daki 150 000 ton/yıl (1985) kapasiteli fabrika için
(kompresör istasyonu-atık gazlar için-, aktif karbon adsorbsiyon ünitesi, sıcak
yağ ısıtma sistemi ve katalizör rejenerasyon ünitesi ile) aşağıda verilmiştir.
4. KURULU İŞLETMELER
Dynamit
Nobel'in 400 000 ton/yıl kapasiteli bir fabrikası vardır. Dünyada DMT
prosesiyle çalışan toplam 2 MM ton/yıl dolayında kapasite bulunmaktadır. (1985)
5. REFERANSLAR
Hydrocarbon Processing, November 1985, P.129 (Dynamit
Nobel Aktiengesellschaft).
