Öte yandan vulkanize edilebilme, boyanabilme, akışkanlık
özelliklerinin değiştirilebilmesi, iyon-değiştirici özellikler v.b., oldukça
özel davranışların önem kazandığı durumlarda kopolimere sokulan üçüncü
monomerden yararlanılır. Stirenin, akrilonitril veya bütadien ile
kopolimerleştirilmesiyle daha elverişli maddelerin yapılabildiğine yukarıda
değinilmişti . Stirenin akrilonitril ve bütadien ile radikal
terpolimerizasyonu, elde edilen ürünlere daha çeşitli özellikler kazandırır.
Geliştirilen etilen-propilen elastomerleri az miktarlardaki
dienler ile terpolimerize edilerek kauçuksu ürünün çapraz-bağlanması
sağlanmıştır. Benzer nedenlerle, birçok kopolimer sisteminde, glisid
metakrilat, 2-vinil piridin, akrilamid, divinilbenzen, siklopentadien, bütadien
ve akrilik asit gibi üçüncü bir bileşeni bulunduğunu söylemek yerinde olur.
Monomer reaktifliğin çeşitli radikallerle büyük değişmeler
göstermesi, çok-bileşenli homojen polimerlerin yapılmasında önemli bir sorun
ortaya çıkarır. Blok ya da "kalıp" terpolimerizasyonunda uyuşabilir
(compatiblel) bir bileşim, çoğunlukla sadece monomer çiftlerinin
"azeotropik" bileşimlerine bağlı olan dar bölgelerde sağlanabilir.
Emülsiyon veya çözelti-çöktürücü kopolimerizasyon
sistemlerinde, kopolimer üründe yüzde-bileşimin oldukça sabit kalması için
monomerlerin ortama katılma hızları değiştirilmektedir.
Terpolimerizasyon sistemlerinin nicel olarak incelenmesi
kolay değildir. Çünkü dokuz çoğalma reaksiyonu ile altı reaktiflik oranının
hesaba katılması gerekir.
Reaksiyon Hız
¾¾¾¾¾¾¾¾ ¾¾¾¾
M1*
+ M1 ¾® M1* R11
= k11 [M1*] [M1]
M1*
+ M2 ¾® M2* R12
= k12 [M1*] [M2]
M1*
+ M3 ¾® M3* R13
= k13 [M1*] [M3]
M2*
+ M1 ¾® M1* R21
= k21 [M2*] [M1]
M2*
+ M2 ¾® M2* R22
= k22 [M2*] [M2] (1)
M2*
+ M3 ¾® M3* R23
= k23 [M2*] [M3]
M3*
+ M1 ¾® M1* R31
= k31 [M3*] [M1]
M3*
+ M2 ¾® M2* R32
= k32 [M3*] [M2]
M3*
+ M3 ¾® M3* R33
= k33 [M3*] [M3]
k11 k11 k22
r12 = ¾¾ r13
= ¾¾
r21 = ¾¾ (2)
k12 k13 k21
k22 k33 k33
r23 = ¾¾ r31
= ¾¾
r32 = ¾¾
k23 k31 k32
M1, M2 M3 monomerlerinin
harcanma hızları ile, M1*, M2*, M3*,
radikallerinin kararlı-hal konsantrasyonları için yazılacak,
R12
+ R13 = R21 + R31
R21
+ R23 = R12 + R32 (3)
R31
+ R32 = R13 + R23
bağıntılarından terpolimerizasyon denklemi elde edilebilir.
Kararlı-hal koşulu için,
R12
= R21 , R23 = R32
, R31 = R13
bağıntıları kullanılarak, terpolimer bileşimi için aşağıdaki
bağıntı elde edilmiştir.
[M2] [M3]
d [M1] : d [M2]
:d [M3] = [M1] {[M1] + ¾¾ + ¾¾ }
r12 r13
r21 [M1] [M3]
: [M2] ¾¾ {¾¾ + [M2] + ¾¾ } (4)
r12 r21 r23
r31 [M1] [M2]
: [M3] ¾¾ {¾¾ + [M3] + ¾¾ }
r13 r31 r32
GERİ (poimer kimyası)