Basamaklı polimerizasyon reaksiyonlarıyla elde edilen
polimerlerin çoğunda, örneğin poli(hekzametilen adipat) veya poli(etilen
tereftalat) sentezlerinde, iki farklı monomer kullanılır; elde edilen polimer,
zincir boyunca iki farklı yapı gösterir. Zincir reaksiyonu
polimerizasyonlarında ise sadece bir monomerin reaksiyona girmesiyle polimer
elde edilir; iki monomerin karışımı ile yapılırsa bu birimler kopolimerizasyona
uğrar ve bir kopolimer elde edilir.
Polimer kimyasının geniş bir bilim dalı olarak kurulduğu
1950 yıllarından sonra, makromoleküller üzerindeki bilimsel ve endüstriyel ilgi
giderek kopolimerizasyon reaksiyonlarına kaymıştır. Bunun çeşitli nedenleri
bulunmaktadır. Zincir polarizasyonlarında monomerlerin, radikallerin, karbonyum
iyonlarının ve karbanyonların reaktifliği üzerindeki bilgilerin çoğu
kopolimerizasyon reaksiyonlarının incelenmesine dayanır. Özellikle kimyasal
yapının reaktiflik üzerindeki etkisini anlamak için monomerlerin
kopolimerizasyondaki davranışlarının bilinmesi yararlı olmaktadır.
Kopolimerizasyon teknolojik bakımdan büyük önem taşır.
Polimer kimyacı, bu işlemden yararlanarak, istenilen özelliklerdeki bir
polimerik ürünü daha geniş bir hareket serbestliği içinde tasarlayıp
hazırlayabilir. çünkü, kopolimere giren monomerlerin çeşitleri ile göreceli
miktarlarının değiştirilmesi, hemen hemen sınırsız sayıda farklı polimerlerin
yapılması olanağını getirmektedir.
Kopolimerizasyon işleminin uygulamada getirdiği çeşitlemeleri görmek için polistirenin incelenmesi klasik bir örnek olarak bilinmektedir. Polistiren kolay kırılan, darbe direnci düşük, çözücülere dayanıksız bir plastik olup oldukça sınırlı yerlerde kullanılabilir. Stirenin kopolimerizasyonu ile elde edilen polimerik ürünler ise polistirenin kullanım alanlarını genişletmekte ve bu polimerin bildiğimiz en faydalı maddelerden biri olmasını sağlamaktadır. Yıllık üretimin 5 milyon ton dolaylarında oluşu bu görüşü açıkça kanıtlar. Stirenin kopolimerleri (ve terpolimerleri) sadece plastik olarak değil, fakat elastomer olarak da kullanılır. Stirenin akrilonitril ile kopolimerizasyonu ile darbe direnci yüksek, çözücülere dayanıklı polimerler elde edilir. Bütadien ile verdiği kopolimerler ise elastomerik özelliklere yol açar. Stirenin akrilonitril ve bütadien ile verdiği terpolimerde ise her üç özellik aynı zamanda geliştirilebilir. Etilen-propilen kopolimerlerinde, ikinci bileşenin miktarını değiştirmekle plastik özelliklerinden elastomer özelliklerine geçen polimerler yapılmıştır.
Kopolimerizasyon işleminin uygulamada getirdiği çeşitlemeleri görmek için polistirenin incelenmesi klasik bir örnek olarak bilinmektedir. Polistiren kolay kırılan, darbe direnci düşük, çözücülere dayanıksız bir plastik olup oldukça sınırlı yerlerde kullanılabilir. Stirenin kopolimerizasyonu ile elde edilen polimerik ürünler ise polistirenin kullanım alanlarını genişletmekte ve bu polimerin bildiğimiz en faydalı maddelerden biri olmasını sağlamaktadır. Yıllık üretimin 5 milyon ton dolaylarında oluşu bu görüşü açıkça kanıtlar. Stirenin kopolimerleri (ve terpolimerleri) sadece plastik olarak değil, fakat elastomer olarak da kullanılır. Stirenin akrilonitril ile kopolimerizasyonu ile darbe direnci yüksek, çözücülere dayanıklı polimerler elde edilir. Bütadien ile verdiği kopolimerler ise elastomerik özelliklere yol açar. Stirenin akrilonitril ve bütadien ile verdiği terpolimerde ise her üç özellik aynı zamanda geliştirilebilir. Etilen-propilen kopolimerlerinde, ikinci bileşenin miktarını değiştirmekle plastik özelliklerinden elastomer özelliklerine geçen polimerler yapılmıştır.
Organik bileşiklerden polimerik maddelerin yapılması yüz yıl
kadar geriye gider. İlk kopolimerler, olefin ve diolefinlerden elde edilen
(1911) ve kauçuksu özellikler gösteren maddelerdir. Kopolimerlerin uygulama
alanı genişlediği halde kopolimerizasyon kinetiği uzun zaman aydınlatılamadı.
1930'lu yıllarda, monomerlerin kopolimere girmekte çeşitli eğilimler
gösterdikleri bulundu.
Zincir-reaksiyonu kopolimerizasyonunun kinetiği önce radikal
reaksiyonları için geliştirilmiş olmasına karşın yöntem iyonik sistemlere de
doğrudan uygulanabilir.
GERİ (polimer kimyası)