Yarn (iplik), strand (tek bir fiber, filament, veya monofilament), roving
(bükülmemiş veya çok az bükülmüş filamentler veya sürekli strand desteleri)
verimi, genellikle uzunluk/ağırlık olarak ifade edilir; bu ifadenin tersi
lineer yoğunluktur, ağırlık/uzunluk. Deneyde ölçülen değer lineer yoğunluktur;
bir parça yarn, strand, ve roving havada doğru olarak tartılır ve uzunluğuna
bölünür.
Bu özellik ölçülerek değil hesaplanarak saptanır; lineer
yoğunluğun (ağırlık/uzunluk), volumetrik yoğunluğa (ağırlık/hacim) bölünmesiyle
elde edilir. Bu değer fiber demetindeki her bir filamentin kesit alanlarının
kümülatif toplamını verir.
Bir yarn veya diğer tekstil dizisinde eksen boyunca olan
birim uzunluktaki dönme sayısı twist terimiyle tanımlanır. Twist, malzemenin
‘ele gelme’ özelliğini kolaylaştırdığı için istenilen bir özellik olmasına
karşın yayılma veya gerilmeyi engelleyeceği için genellikle tercih edilmeyen
bir özelliktir. Yarn twistin miktarı ve yönü ASTM D1423 standart test metoduyla
ölçülür.
Belirli uzunlukta bir örnek twist ekipmanına yerleştirilir
ve bir ucu, elementin büklümü (twist) tükeninceye kadar döndürülür. Dönme
sayısı saptanır ve birim uzunluk için dönme sayısı hesaplanır.
Kablo (veya tabakalı) yarnın elementlerdeki twist miktarı
iki şekilde saptanır: Birincisi orijinal twist tayinidir; yarnın bir ucu sabit
tutulurken diğer ucu, yapısal komponentler paralel konuma gelinceye kadar
döndürülür, sonra bu komponentlerin her biri test örneği olarak kullanılabilir.
Diğeri komponentdeki son twistin tayinidir; bunun için yarnın bir komponentinin
her iki ucu da sabitlenir.
Test Örnekleri: İplik (bükülmüş) tek yarn, tek filament yarn, tabakalı veya
kablo yarnlar olabilir.
Ölçülen Özellikler:
Fabriklerin ele gelme, şekillendirilebilme, fiziksel
kararlılık, kalınlık ve fiber özelliklerine dönüştürülme gibi özelliklerinin
tümü fabriğin konstrüksiyonuna bağlıdır. Bu amaçlarla uygulanabilen tipik test
metotları olarak ASTM D3775 (Dokuma Fabriklerin Çözgü (uç) ve Atkı Sayısı), ASTM D3773:
(Dokuma Fabriklerin Uzunluğu), ASTM D3774 (Tekstil Fabriklerin Genişlik Testi),
ve ASTM D3776: (Fabriklerin Kütle/Alan, ağ. Tayini) sayılabilir.
Bu özellik yarn sayısıyla ilişkilidir; ağırlık/ alan
(fabrik). Kompozitin konstrüksiyonu ve analizi için önemli olan bu parametre
impregne fabriğin kürlenmesinde fiber yoğunluğuyla kalınlığını kontrol eder.
Fabrik alansal yoğunluğun tayininde genellikle ASTM
D3776 (Fabriklerin
Kütle/Alan, ağ. Tayini) standart test metodu uygulanır. (Bölüm. 3 – g)
